Financiële begroting op hoofdlijnen
De financiële begroting van de gemeente Gorinchem wordt in dit hoofdstuk op hoofdlijnen uiteengezet. Dit gebeurt aan de hand van enkele financiële uitgangspunten, de ontwikkeling van het begrotingssaldo en de algemene reserve.
Toekomstvisie Caribabad
Met het vaststellen van deze begroting wordt nog niet besloten over de financiering en dekking van de ‘Toekomstvisie Caribabad’. De financiële effecten van deze visie op de begroting zijn wel overeenkomstig het in de raadsvergadering van 28 september j.l. behandelde raadsvoorstel vermeld in deze begroting. Na de bijeenkomst op 24 oktober 2023 waarin met de raad wordt gesproken over de investeringen en het investeringsplafond zal het college de raad een voorstel doen over de financiering en dekking van de ‘Toekomstvisie Caribabad’. De besluitvorming daarover zal dan in een begrotingswijziging worden verwerkt.
Enkele financiële uitgangspunten
Naast de specifieke uitgangspunten in de Perspectiefnota 2024 zijn in deze begroting zo veel mogelijk de volgende algemene financiële uitgangspunten gehanteerd:
- De begroting 2024 en 2025 dient reëel en structureel sluitend te zijn.
- De begroting 2026 en 2027 dient reëel te zijn, maar hoeft niet structureel sluitend te zijn, gelet op de korting van het Rijk in die jaren, het advies van de VNG om de financiële gevolgen daarvan te laten zien en de gesprekken hierover tussen VNG en Rijk.
- Er wordt gewerkt met het principe ‘nieuw voor oud’. Nieuwe lasten worden daarbij gedekt binnen het betreffende programma danwel binnen de totale begroting.
- De autonome en wettelijke ontwikkelingen gaan voor op de wensen voor nieuw beleid.
- Een begrotingstekort wordt opgelost met maatregelen die een structurele besparing of een structurele opbrengst geven.
- Er wordt gewerkt met een spaarsysteem (bestemmingsreserves) om te sparen voor grote investeringen in de (nabije) toekomst. Het al gespaarde en nog te sparen geld wordt in deze collegeperiode ingezet om enkele concrete resultaten te boeken.
- Het investeringsplafond wordt gehandhaafd om de toekomstige schuldenomvang te beheersen. Hierop wordt vooralsnog alleen een uitzondering gemaakt voor het voorstel voor het zwembad.
Naar aanleiding van de motie 363 d.d. 6 juli 2023 ‘Besturen is keuzes maken met open vizier’ wordt er voor de behandeling van deze begroting in een aparte bijeenkomst op 24 oktober 2023 met de raad gesproken over de investeringen en het investeringsplafond.
Verloop van het begrotingssaldo
Het vertrekpunt voor het financieel meerjarenperspectief van de Begroting 2024 is de Perspectiefnota 2024 en de uitkomst van de meicirculaire gemeentefonds 2023, waarover de gemeenteraad is geïnformeerd in een raadsinformatiebrief van 1 juni 2023.
Wij geven in het hierna volgende overzicht aan hoe wij vanuit dit financieel meerjarenperspectief tot ons voorstel voor de meerjarenbegroting 2024-2027 komen.
Begrotingssaldo (bedragen x € 1.000; - = nadeel) | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | Nr. |
|---|---|---|---|---|---|
Perspectiefnota 2024 + meicirculaire | -1.015 | 3.099 | -1.419 | -1.887 | 1 |
Diverse technische en autonome bijstellingen | 284 | 324 | 206 | 253 | 2 |
Tussenrapportage 2023 structurele bijstellingen | 192 | 72 | 65 | -139 | 3 |
Meerjarenbegroting | -539 | 3.495 | -1.148 | -1.773 | 4 |
Wijzigingsvoorstellen (1e begrotingswijziging) | |||||
Quick wins coalitieakkoord | 250 | 5 | |||
Voormalig bestuur | 60 | 60 | 60 | 60 | 6 |
Bijdrage aan de regio AV | 50 | 50 | 50 | 50 | 7 |
Onderzoekskosten directie | 10 | 10 | 10 | 10 | 8 |
Veiligheidsregio ZHZ: Verhoging inwonerbijdrage | -217 | -217 | -217 | -217 | 9 |
Dynamische stadsafsluitingen | 40 | 40 | 40 | 40 | 10 |
Transportkosten parkeergelden | 24 | 24 | 24 | 24 | 11 |
Inzet Brede Specifieke Uitkering (SPUK) | 47 | 47 | 47 | 12 | |
Schoolzwemmen | 7 | 7 | 7 | 7 | 13 |
Activiteitenbudget Gorinchem Beweegt | 5 | 5 | 5 | 5 | 14 |
Vernieuwd ISB | -250 | 15 | |||
Milieucommunicatie | 25 | 25 | 25 | 25 | 16 |
Duurzaam bouwen | 21 | 21 | 21 | 21 | 17 |
Rente | -400 | -550 | -700 | 18 | |
Toeristenbelasting | 125 | 250 | 250 | 250 | 19 |
Leges APV | 1 | 5 | 10 | 10 | 20 |
Leges huwelijken en partnerregistraties | 17 | 17 | 17 | 17 | 21 |
Parkeertarieven | 58 | 58 | 58 | 58 | 22 |
Kadegelden havens | 50 | 50 | 50 | 50 | 23 |
Algemene uitkering - septembercirculaire gemeentefonds | 70 | 62 | -2 | 1.357 | 14 |
Meerjarenbegroting + wijzigingsvoorstellen | 104 | 3.359 | -1.243 | -706 | 25 |
Afzonderlijk voorstel 'Toekomstvisie Caribabad' | -2.700 | 26 | |||
Meerjarenbegroting + wijzigingsvoorstellen + zwembad | 104 | 659 | -1.243 | -706 | 27 |
Nog te realiseren ombuigingen / besparingen jeugdzorg | 310 | 1.490 | 1.844 | 1.945 | 28 |
1. Perspectiefnota 2024 + meicirculaire
Dit betreffen de saldi zoals deze zijn opgenomen in de raadsinformatiebrief van 1 juni 2023 over de meicirculaire gemeentefonds 2023.
2. Diverse technische en autonome bijstellingen
Dit betreffen bijstellingen die zich voordoen bij het opwerken van een Perspectiefnota in een gedetailleerde meerjarenbegroting.
3. Tussenrapportage 2023 structurele bijstellingen
Dit betreffen de structurele bijstellingen zoals deze zijn opgenomen in de Tussenrapportage 2023.
4. Meerjarenbegroting
Na verwerking van de hiervoor genoemde punten komt de meerjarenbegroting uit op genoemde saldi.
Wijzigingsvoorstellen (1e begrotingswijziging)
Voor de hierna volgende punten stellen wij voor de meerjarenbegroting te wijzigen. In afwachting van de besluitvorming van de raad zijn deze voorstellen niet verwerkt in het programmaplan en de financiële begroting. De besluitvorming zal worden verwerkt in een 1e begrotingswijziging die gelijktijdig met de begroting wordt vastgesteld.
De voorstellen zijn wel verwerkt in de paragraaf lokale heffingen, de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing, de BIEO en de stresstest. Daardoor wordt rekening gehouden met deze voorstellen in de informatie over de lokale heffingen en de financiële positie van de gemeente.
5. Quick wins coalitieakkoord
In de begroting 2023 is voor 2023 en 2024 een budget van € 250.000 per jaar opgenomen voor quick wins coalitieakkoord. De plannen uit het coalitieakkoord zijn inmiddels verwerkt in het collegeprogramma, de Perspectiefnota 2024 en de meerjarenbegroting 2024-2027. Wij stellen daarom voor het afzonderlijke budget van € 250.000 in 2024 af te ramen.
6. Voormalig bestuur
Gelet op de werkelijke uitgaven in de afgelopen jaren en de in 2024 te verwachten uitgaven voor voormalig bestuur stellen wij voor het budget vanaf 2024 met structureel € 60.000 per jaar te verlagen.
7. Bijdrage aan de regio AV (Alblasserwaard en Vijfheerenlanden)
Op basis van de te verwachte bijdrage aan de regio AV stellen wij voor het budget vanaf 2024 met structureel € 50.000 per jaar te verlagen.
8. Onderzoekskosten directie
Gezien de werkelijke uitgaven in de afgelopen jaren en de in 2024 te verwachten uitgaven voor onderzoekskosten directie stellen wij voor het budget vanaf 2024 met structureel € 10.000 per jaar te verlagen.
9. Veiligheidsregio ZHZ (VRZHZ): verhoging inwonerbijdrage
Het in de raadsvergadering van 28 september 2023 behandelde voorstel over de zienswijze op de begrotingswijziging VRZHZ 2023 leidt tot een structurele lastenstijging van € 217.000 per jaar waarmee nog geen rekening is gehouden in de meerjarenbegroting. Wij stellen voor deze structurele lastenstijging alsnog vanaf 2024 op te nemen in de meerjarenbegroting.
10. Dynamische stadsafsluitingen
Omdat er minder dynamische stadsafsluitingen in bedrijf zijn dan voorheen stellen wij voor het onderhoudsbudget daarvoor vanaf 2024 met structureel € 40.000 per jaar te verlagen.
11. Transportkosten parkeergelden
De parkeergelden kunnen niet meer contant worden betaald, waardoor er geen transportkosten voor deze gelden meer worden gemaakt. Wij stellen dan ook voor het budget voor transportkosten parkeergelden van € 24.000 per jaar vanaf 2024 te laten vervallen.
12. Inzet Brede Specifieke Uitkering (SPUK)
De SPUK 2024 t/m 2026 maakt het mogelijk enkele bestaande kosten ten laste van de SPUK te dekken, hetgeen voor 2024 t/m 2026 een voordeel voor de begroting oplevert van € 47.000 per jaar. Dit betreft de kosten van € 37.000 per jaar voor combinatiefunctionarissen, € 8.000 per jaar voor activiteitenbudget Gorinchem Beweegt en € 2.000 per jaar voor Gorinchem gezond / gezonde leefstijl.
13. Schoolzwemmen
Gelet op de voorliggende voorzieningen en het gebruik van het subsidievangnet schoolzwemmen kan het budget voor schoolzwemmen vanaf 2024 met structureel € 7.000 per jaar verlaagd naar € 3.000 per jaar.
14. Activiteitenbudget Gorinchem Beweegt
Op basis van de werkelijke uitgaven in de afgelopen jaren en de in 2024 te verwachten uitgaven voor activiteiten van Gorinchem Beweegt stellen wij voor het budget vanaf 2024 met structureel € 5.000 per jaar te verlagen.
15. Vernieuwd integraal Sociaal Beleid (ISB)
In de Perspectiefnota 2024 is voor een vernieuwd ISB 2025 e.v. abusievelijk vanaf 2026 structureel € 250.000 geraamd. Het bedrag is echter vanaf 2025 nodig. Wij stellen dan ook voor hiervoor in 2025 alsnog € 250.000 te ramen.
16. Milieucommunicatie
De milieucommunicatie wordt meer dan voorheen verzorgd door de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid (OZHZ). Wij stellen daarom voor het gemeentelijke budget voor milieucommunicatie vanaf 2024 met structureel € 25.000 per jaar te verlagen.
17. Duurzaam bouwen
Voor duurzaam bouwen is in het verleden een afzonderlijk budget van structureel € 21.000 per jaar in de begroting opgenomen. In de praktijk blijkt dit afzonderlijke budget binnen de totale begroting echter niet nodig. Wij stellen dan ook voor het budget vanaf 2024 te schrappen.
18. Rente
In de Perspectiefnota 2024 is vermeld dat voor 2024 is uitgegaan van de actuele marktrente en dat bij de eerstvolgende Perspectiefnota opnieuw zou worden gekeken naar de dan actuele marktrente. Wij stellen voor reeds in deze meerjarenbegroting voor alle jaren uit te gaan van de actuele marktrente. Daardoor geeft de meerjarenbegroting een actueel en reëel beeld van de rentelasten. Ten opzichte van de Perspectiefnota 2024 leidt dit tot extra lasten van € 400.000 in 2025, € 550.000 in 2026 en € 700.000 in 2027.
19. Toeristenbelasting
In de Perspectiefnota 2024 is opgenomen dat wij onderzoeken of er toeristenbelasting kan worden ingevoerd en dat we deze invoeren als de opbrengsten hoger zijn dan de kosten. Dat blijkt zo te zijn. Dit jaar gaan we met de hoteliers om tafel, zodat de toeristenbelasting per 1 juni 2024 kan worden ingevoerd. Dit in overeenstemming met de plannen in het coalitieakkoord en collegeprogramma. Gorinchem is een van de 35 gemeenten in Nederland waar nog geen toeristenbelasting wordt geheven. We voeren toeristenbelasting in om bezoekers mee te laten betalen aan onze voorzieningen. Aan de raad zal in 2024 de verordening ter vaststelling van de toeristenbelasting worden aangeboden. In de begroting is een aanname gedaan ten aanzien van de geraamde opbrengsten à € 125.000 in 2024 en € 250.000 per jaar vanaf 2025.
20. Leges APV
In de paragraaf lokale heffingen is een voorstel opgenomen voor een wijziging van de leges APV. Wij stellen voor de meeropbrengst op te nemen in de meerjarenbegroting: 2024 € 1.000, 2025 € 5.000 en vanaf 2026 € 10.000 structureel per jaar.
21. Leges huwelijken en partnerregistraties
In de paragraaf lokale heffingen is een voorstel opgenomen voor een wijziging van de leges voor het voltrekken van huwelijken en partnerregistraties. Wij stellen voor de structurele meeropbrengst van € 17.000 per jaar op te nemen in de meerjarenbegroting.
22. Parkeertarieven
In de paragraaf lokale heffingen is een voorstel opgenomen voor een wijziging van de parkeertarieven. Voorgesteld wordt de parkeertarieven (straat en garages) in 2024 met 5% extra te verhogen ten opzichte van de verhoging van 10% in de Perspectiefnota 2024. Hierdoor zijn de tarieven meer vergelijkbaar met de tarieven in de regio en kunnen de inkomsten vanaf 2024 met structureel € 58.000 per jaar hoger worden geraamd.
23. Kadegelden havens
Op basis van een actualisatie van het gebruik van de kades kan de raming voor de opbrengst kadegelden vanaf 2024 met structureel € 50.000 per jaar worden verhoogd.
24. Algemene uitkering – septembercirculaire gemeentefonds
Dit betreft het uiteindelijke budgettaire saldo van de wijziging van de raming van de algemene uitkering uit het gemeentefonds naar aanleiding van de septembercirculaire 2023. Hierin hebben wij rekening gehouden met een Cao stijging van 5% in plaats van de 3% die in de Perspectiefnota 2024 is opgenomen. Meer gedetailleerde informatie over de septembercirculaire 2023 verstrekken wij zoals gebruikelijk in een afzonderlijk raadsvoorstel.
25. Meerjarenbegroting + wijzigingsvoorstellen
Na verwerking van de hiervoor genoemde punten komt de meerjarenbegroting uit op genoemde saldi.
26. Afzonderlijk voorstel ‘Toekomstvisie Caribabad’
In het afzonderlijke raadsvoorstel ‘Toekomstvisie Caribabad’ is het beschikbaar stellen van € 2,7 mln. ten laste van het begrotingssaldo 2025 opgenomen. Over dit raadsvoorstel wordt afzonderlijk besloten, waarbij genoemd bedrag al dan niet (gewijzigd) beschikbaar wordt gesteld. Dit bedrag wordt dus niet beschikbaar gesteld in deze begroting of 1e begrotingswijziging. Dit voorstel is in het overzicht van de meerjarenbegroting opgenomen, zodat het effect van het voorstel daarop transparant is.
27. Meerjarenbegroting + wijzigingsvoorstellen + zwembad
Na verwerking van de hiervoor genoemde punten komt de meerjarenbegroting uit op genoemde saldi, waarmee rekening wordt gehouden in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing, de BIEO en de stresstest. Hierdoor wordt het raadsvoorstel over het zwembad ook meegenomen in de duiding van de financiële positie van de gemeente.
28. Nog te realiseren ombuigingen / besparingen jeugdzorg
In de raadsinformatiebrief van 1 juni 2023 over de meicirculaire gemeentefonds 2023 hebben wij vermeld dat het Rijk in het kader van de Hervormingsagenda Jeugd aangeeft dat de gemeenten in de begroting voor jeugdzorg rekening moeten houden met besparingen en een lagere raming voor de uitgaven. In de raadsinformatiebrief is er van uitgegaan dat de ombuigingen / besparingen gelijk zijn aan de daling van de vergoeding van het Rijk. In de meerjarenbegroting is rekening gehouden met deze ombuigingen / besparingen voor de bedragen zoals genoemd in de raadsinformatiebrief. De meerjarenbegroting wordt negatief beïnvloed als deze bedragen niet door ombuigingen / besparingen worden gerealiseerd.
Het investeringsplafond
In de Perspectiefnota van 2021 is besloten tot het invoeren van een investeringsplafond. Dit bleek de meest doeltreffende maatregel om de hoge schuldpositie van de gemeente Gorinchem af te bouwen. Daarbij is er voor nieuwe investeringen een investeringsplafond ingevoerd van € 5 mln. per jaar. Onderstaand overzicht is inclusief het voorstel over het zwembad.
Investeringsplafond (bedragen x € 1.000) | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
|---|---|---|---|---|
Beschikbare investeringsruimte | 0 | 4.047 | 4.399 | 5.486 |
Indexatie investeringsruimte (3%) | 121 | 132 | 165 | |
Restant ruimte afgesloten investeringen 2022 | 517 | |||
Totaal investeringsbudget | 517 | 4.168 | 4.531 | 5.651 |
Totaal investeringen | 6.548 | 7.620 | 3.157 | 5.036 |
Nieuwbouw Caribabad | 13.271 | 3.009 | 3.120 | |
Inzet ruimte investeringsplafond (basis PPN 2024) | ||||
Inzet algemene reserve | -3.800 | -3.800 | ||
Inzet reserve duurzaamheid | -1.831 | -578 | -375 | |
Inzet reserve infrastructuur | -400 | -300 | -1.550 | -1.000 |
Inzet voorziening vervanging riolering | -85 | -1.130 | ||
Inzet begrotingssaldo | -2.700 | |||
Ruimte in investeringsplafond | 0 | -9.345 | 0 | 0 |
Lokale lastendruk
De hiervoor beschreven wijzigingsvoorstellen (1e begrotingswijziging) zijn verwerkt in de paragraaf lokale heffingen.
De lokale heffingen bestaan voor een groot deel uit de afvalstoffenheffing en rioolbelasting. Deze heffingen dalen licht. Dit heeft een gunstig effect op de ontwikkeling van de lokale lastendruk.
Het OZB-tarief wordt bepaald door de begrote OZB-opbrengst te delen door de verwachte WOZ-waarde. Vanwege een lagere WOZ-waarde is het OZB-tarief 2023 te laag vastgesteld. Daarom wordt de begrote OZB-opbrengst 2023 niet gerealiseerd. In de Perspectiefnota 2024 wordt hierdoor uitgegaan van een te laag OZB-tarief. De opbrengst 2024 moet nu gerealiseerd worden door een lagere WOZ-waarde dan waarvan eerder is uitgegaan. Dit leidt tot een hogere procentuele tariefstijging 2024 om de begrote OZB-opbrengst 2024 te kunnen realiseren.
In de paragraaf lokale heffingen is een overzicht opgenomen van de ontwikkeling van de lokale lastendruk. Voor de doorgerekende woningen en huishoudens komt de stijging van de lokale lastendruk in 2024 uit tussen de 2 en 4%. Deze stijging is beperkt gelet op de hogere loon- en prijsstijgingen waarmee de gemeente te maken heeft en die voor de inwoners in hun dagelijks leven ook gelden.
Verloop algemene reserve
In onderstaand overzicht wordt het verloop van de algemene reserve schematisch weergegeven. Afgezien van de eenmalige inzet in 2023, 2024 en 2025 om voorgenomen nieuwe investeringen van dekking te voorzien, dient de algemene reserve voornamelijk als onderdeel van het weerstandsvermogen.
Ontwikkeling algemene reserve (- = onttrekking, + = toevoeging, bedragen x € 1.000) | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
|---|---|---|---|---|---|
Stand Algemene Reserve begin boekjaar | 31.503 | 29.636 | 29.849 | 26.049 | 26.049 |
Bij: resultaat jaarrekening 2022 | 6.998 | ||||
Bij: jaarrekeningresultaat Avres | 91 | ||||
Bij: afroming reserve Sociaal Domein | 4.100 | ||||
Af: bestemming jaarrekening 2022 | -3.507 | ||||
Af: dekking investeringen PPN 2023-2026 | -3.913 | ||||
Af: dekking investeringen PPN 2024-2027 | -3.887 | -3.800 | |||
Af: Tussentijdse rapportage 2023 | -1.536 | ||||
Stand Algemene Reserve ultimo boekjaar | 29.636 | 29.849 | 26.049 | 26.049 | 26.049 |
Autorisatieniveau
Overeenkomstig artikel 5, lid 1, van de Financiële verordening autoriseert de raad met het vaststellen van de begroting, de baten en de lasten per programma en de investeringsbudgetten, voor het eerste begrotingsjaar.
Op grond van artikel 5, lid 2, van de Financiële verordening kan de raad bij de begrotingsbehandeling aangeven van welke nieuwe investeringen hij op een later tijdstip een apart voorstel wil ontvangen voordat wordt overgegaan tot het aangaan van verplichtingen.
Artikel 5 van de Financiële verordening geeft nadere regels voor de autorisatie in specifieke omstandigheden.
De begroting geeft informatie op taakveldniveau. Dit is een detailniveau lager dan het programmaniveau waarop uiteindelijk de autorisatie plaatsheeft.